Πόσο σημαντικός είναι ο χρόνος με τον εαυτό σας για την Ψυχική σας Υγεία

Οι άνθρωποι τείνουν να είναι κοινωνικά πλάσματα και η έρευνα έχει δείξει ότι οι κοινωνικές συνδέσεις είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τη συναισθηματική όσο και για τη σωματική ευεξία. Ωστόσο, ο χρόνος με τον εαυτό μας παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο στην ψυχική υγεία. Το να είσαι κοντά σε άλλους ανθρώπους έρχεται με ανταμοιβές, αλλά δημιουργεί επίσης άγχος. Ανησυχείτε για το τι σκέφτονται οι άνθρωποι. Αλλάζετε τη συμπεριφορά σας για να αποφύγετε την απόρριψη και να ταιριάξετε με την υπόλοιπη ομάδα.

Αν και μπορεί να είναι το κόστος του να είσαι μέρος ενός κοινωνικού κόσμου, μερικές από αυτές τις προκλήσεις δείχνουν γιατί ο χρόνος με τον εαυτό μας μπορεί να είναι τόσο σημαντικός. Το να έχετε χρόνο για τον εαυτό σας, σας δίνει την ευκαιρία να απαλλαγείτε από τις κοινωνικές πιέσεις και να αξιοποιήσετε τις δικές σας σκέψεις, συναισθήματα και εμπειρίες.

Η πανδημία του COVID-19 έδειξε τόσο τις προκλήσεις της μοναξιάς όσο και την έλλειψη μοναχικού χρόνου. Εκεί όπου πολλοί άνθρωποι πάλευαν με αισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς, άλλοι αντιμετώπισαν τις προκλήσεις του ξαφνικά να περάσουν πολύ χρόνο σε στενές γειτονιές με μέλη της οικογένειας ή συγκάτοικους. Τα θολά όρια εργασίας-ζωής και η έλλειψη χρόνου χωριστά σήμαιναν ότι πολλοί άνθρωποι ξαφνικά πάλευαν με την παντελή έλλειψη χρόνου μόνοι τους.

Το να βρίσκεις χρόνο για να είσαι μόνος μπορεί να έχει μια σειρά από βασικά οφέλη. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν προσωπική εξερεύνηση, δημιουργικότητα, κοινωνική ενέργεια, προσωπική εξερεύνηση.

Το να νιώθετε άνετα με τον εαυτό σας μπορεί να σας δώσει το χρόνο και την ελευθερία να εξερευνήσετε πραγματικά τα δικά σας πάθη χωρίς παρεμβολές. Μπορεί να είναι ένας τρόπος να δοκιμάσετε νέα πράγματα, να ερευνήσετε θέματα που σας συναρπάζουν, να αποκτήσετε γνώσεις, ακόμα και να εξασκήσετε νέες μεθόδους αυτοέκφρασης.

Δίνοντας χρόνο μόνο στον εαυτό σας σημαίνει ότι μπορείτε να εξερευνήσετε αυτά τα πράγματα χωρίς τις πιέσεις και τις κρίσεις που μπορεί να επιβάλλουν οι άλλοι. Το να έχετε χρόνο για τον εαυτό σας είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη και την προσωπική ανάπτυξη. Αντί να ανησυχείτε για τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις απόψεις που μπορεί να έχουν οι άλλοι, ο χρόνος μόνος σας επιτρέπει να εστιάσετε στον εαυτό σας.

Ο χρόνος μόνος είναι μια ευκαιρία να αφήσετε το μυαλό σας να περιπλανηθεί και να ενισχύσετε τη δημιουργικότητά σας. Χωρίς την ανάγκη να νοιάζεστε ή να αλληλεπιδράτε με άλλους ανθρώπους, μπορείτε να αγνοήσετε εξωτερικές επιρροές και να εστιάσετε προς τα μέσα.

Η έρευνα δείχνει στην πραγματικότητα ότι το να είσαι μόνος μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον εγκέφαλο που βοηθούν στην τροφοδοσία της δημιουργικής διαδικασίας. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που τείνουν να αποσύρονται σκόπιμα για να περνούν χρόνο μόνοι τείνουν επίσης να είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί άνθρωποι.

Σε μια μελέτη του 2020 οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αντιληπτή κοινωνική απομόνωση (γνωστή και ως μοναξιά) οδήγησε σε αυξημένη δραστηριότητα στα νευρωνικά κυκλώματα που σχετίζονται με τη φαντασία. Όταν μένει με έλλειψη κοινωνικής διέγερσης, ο εγκέφαλος ενισχύει τα δημιουργικά του δίκτυα για να βοηθήσει να γεμίσει το κενό.

Το να ζεις μόνος τείνει να θωρείται με αρνητικό πρίσμα. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι άνθρωποι που ζουν μόνοι μπορεί στην πραγματικότητα να έχουν πιο πλούσια κοινωνική ζωή και περισσότερη κοινωνική ενέργεια από τους ανθρώπους που συγκατοικούν με άλλους.

Στο βιβλίο του «Going Solo», ο κοινωνιολόγος Eric Klineberg σημειώνει ότι ένας στους επτά ενήλικες των ΗΠΑ ζει μόνος. Ο Klineberg διαπίστωσε ότι όχι μόνο αυτοί οι ενήλικες δεν ήταν μόνοι, αλλά πολλοί είχαν στην πραγματικότητα πιο πλούσια κοινωνική ζωή.

Ο χρόνος μόνος μπορεί να είναι δύσκολος για μερικούς ανθρώπους για διάφορους λόγους. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι πολλοί άνθρωποι θα προτιμούσαν να κάνουν επώδυνα ηλεκτροσόκ αντί να κάθονται μόνοι τους με τις δικές τους σκέψεις. Μερικοί από αυτούς τους λόγους που οι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να μείνουν μόνοι περιλαμβάνουν:

Έλλειψη εμπειρίας να είναι μόνοι: Μερικοί άνθρωποι μπορεί απλώς να μην είναι συνηθισμένοι να είναι μόνοι τους επειδή είναι τόσο συνηθισμένοι να βρίσκονται κοντά σε άλλους ανθρώπους. Η ξαφνική απουσία κοινωνικής διέγερσης μπορεί να τους κάνει να νιώθουν αποκομμένοι ή αποσυνδεδεμένοι.

Οδυνηρές σκέψεις και συναισθήματα: Σε άλλες περιπτώσεις, το να είσαι μόνος και να εστιάζεσαι προς τα μέσα μπορεί να είναι δύσκολο ή ακόμα και επώδυνο. Οι άνθρωποι μπορεί να βρουν αυτή την ενδοσκόπηση ενοχλητική ή να βρεθούν να εμπλέκονται σε μηρυκασμό και ανησυχία.

Κοινωνικό στίγμα: Το στίγμα σχετικά με το να είσαι μόνος μπορεί επίσης να παίξει ρόλο στη διαμόρφωση του πώς νιώθουν οι άνθρωποι για τη μοναξιά. Για όσους έχουν εκτεθεί σε αρνητικές στάσεις απέναντι στο να είναι μόνοι ή που το βλέπουν ως μια μορφή αντικοινωνικής συμπεριφοράς ή κοινωνικής απόρριψης, η μοναξιά μπορεί να φαίνεται σαν μια επώδυνη μορφή τιμωρίας.

Μια έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι συχνά αποφεύγουν να κάνουν πράγματα που τους αρέσουν εάν πρέπει να τα κάνουν μόνοι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν είναι μια δραστηριότητα που μπορεί να παρατηρηθεί από άλλους, όπως το να πάνε για δείπνο ή ταινία. Τέτοια ευρήματα υποδηλώνουν ότι το στίγμα σχετικά με το να είσαι μόνος επηρεάζει το εάν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι απολαμβάνουν τέτοιες δραστηριότητες.

Όταν οι άνθρωποι κάνουν πράγματα μόνοι τους, απολαμβάνουν περισσότερο από όσο περίμεναν. Οι άνθρωποι υπερεκτιμούν τα οφέλη του να είναι με κάποιον άλλο.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι πτυχές της προσωπικότητάς σας, καθώς και οι ατομικές σας προτιμήσεις, μπορούν να παίξουν ρόλο στον καθορισμό του πόσο χρόνο μόνοι χρειάζεστε και πόσο ωφέλιμος μπορεί να είναι.

Οι εξωστρεφείς τείνουν να αισθάνονται ενεργοποιημένοι από κοινωνικές εμπειρίες, επομένως η μοναξιά μπορεί να είναι πιο δύσκολη γι’ αυτούς. Οι εσωστρεφείς, από την άλλη, αποκτούν ενέργεια από το να είναι μόνοι.

Ωστόσο, μην νομίζετε ότι μόνο και μόνο επειδή είστε εξωστρεφής δεν θα απολαύσετε να περνάτε χρόνο μόνοι σας. Σε μια μελέτη, διαπιστώθηκε ότι οι εσωστρεφείς και οι εξωστρεφείς δεν διέφεραν στην πραγματικότητα ως προς την απόλαυση που κέρδιζαν από τη μοναξιά. Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, οι εσωστρεφείς δεν απολάμβαναν τη μοναξιά περισσότερο από τους εξωστρεφείς.

Τα ευρήματά έδειξαν ότι τα άτομα που μένουν πιστά στις επιλογές και τις πεποιθήσεις τους είναι πιο πιθανό να ενδιαφέρονται και να βλέπουν αξία στο να περνούν χρόνο με τον εαυτό τους, παρά την τάση τους για κοινωνικότητα ή την ανασφάλεια γύρω από άλλους ανθρώπους.

Ανεξάρτητα από τον τύπο της προσωπικότητάς σας, μπορεί α υπάρχουν στιγμές που μπορείτε να επωφεληθείτε από κάποιο ποιοτικό χρόνο με τον εαυτό σας.

Ακόμη και πριν από την πανδημία, οι ειδικοί προειδοποίησαν για μια επιδημία μοναξιάς που απειλούσε την ευεξία ανθρώπων όλων των ηλικιών. Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι βιώνουν περισσότερη μοναξιά τώρα από ό,τι στο παρελθόν. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2018, οι μισοί Αμερικανοί αισθάνονται μόνοι μερικές φορές, ενώ το 25% αναφέρει ότι αισθάνεται μόνος σχεδόν όλη την ώρα.

Υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι η μοναξιά μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την υγεία. Έχει συνδεθεί με αυξημένη αρτηριακή πίεση, επιταχυνόμενη γνωστική έκπτωση, κοινωνικό άγχος και αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ.

Η μοναξιά συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα αρνητικών συνεπειών για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου υψηλότερου κινδύνου για κατάθλιψη, άγχος, παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση και πρόωρο θάνατο.

Αλλά είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το να είσαι μόνος δεν ισοδυναμεί με μοναξιά. Η μοναξιά χαρακτηρίζεται από αρνητικά συναισθήματα που συνδέονται με την απομόνωση,  ο χρόνος με τον εαυτό μας περιλαμβάνει την εύρεση ελευθερίας, έμπνευσης και αναζωογόνησης.

Πιο πρόσφατα, οι ερευνητές άρχισαν να διερευνούν την ιδέα ότι ένας συγκεκριμένος ποιοτικός χρόνος μόνος μπορεί να είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική και σωματική ευεξία.

Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσεις τα σημάδια ότι μπορεί να χρειαστείς λίγο χρόνο μακριά από άλλους ανθρώπους. Μερικά σημάδια που πρέπει να προσέξετε περιλαμβάνουν αίσθημα βαρυθυμίας, εκνευρίζεστε εύκολα από μερικές φορές ασήμαντα πράγματα, απώλεια ενδιαφέροντος να κάνετε πράγματα με άλλους ανθρώπους, αίσθημα υπερέντασης ή υπερδιέγερσης, δυσκολία συγκέντρωσης, αγχώνεστε για το να περνάτε χρόνο με άλλους ανθρώπους.

Τα καλά νέα είναι ότι ακόμα κι αν παλεύετε με κάποιο από αυτά τα σημάδια, λίγος χρόνος μόνος μπορεί να έχει σημαντικό επανορθωτικό αποτέλεσμα. Σε μια μελέτη, οι άνθρωποι που ανέφεραν ότι περνούσαν περίπου το 11% του χρόνου τους μόνοι, βίωσαν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα στις επόμενες απαιτητικές κοινωνικές εμπειρίες.

Εάν σκέφτεστε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας, είναι σημαντικό να το κάνετε με τρόπους που είναι ωφέλιμοι για την ψυχική σας ευεξία. Το να είσαι μόνος είναι πιο ωφέλιμο όταν είναι εθελοντικό. Είναι επίσης σημαντικό να νιώθετε ότι μπορείτε να επιστρέψετε στον κοινωνικό σας κόσμο όποτε θέλετε.

Διαλέξτε χρόνο: Υπολογίστε πότε θέλετε να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας. Προγραμματίστε αυτόν τον χρόνο στο πρόγραμμά σας και βεβαιωθείτε ότι οι άλλοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να σας διακόπτουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Απενεργοποιήστε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Εργαστείτε για την εξάλειψη των περισπασμών, ιδιαίτερα εκείνων που προκαλούν κοινωνικές συγκρίσεις. Η εστίασή σας πρέπει να είναι στις δικές σας σκέψεις και ενδιαφέροντα και όχι σε αυτά που κάνουν οι άλλοι.

Σχεδιάστε: Δεν αισθάνονται όλοι άνετα να περνούν χρόνο μόνοι, οπότε μπορεί να σας φανεί χρήσιμο να σχεδιάσετε τι θέλετε να κάνετε. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει λίγο χρόνο χαλάρωσης, εξερεύνηση ενός αγαπημένου χόμπι ή ανάγνωση ενός βιβλίου.

Κάντε μια βόλτα: Η έρευνα έχει βρει ότι το να βρίσκεστε έξω μπορεί να έχει ευεργετικό αντίκτυπο στην ευημερία. Εάν αισθάνεστε κουρασμένοι και πνιγμένοι από την υπερβολική κοινωνική αλληλεπίδραση, το να περάσετε λίγο χρόνο μόνοι σας σε εξωτερικούς χώρους απολαμβάνοντας μια αλλαγή σκηνικού μπορεί να έχει ένα επανορθωτικό αποτέλεσμα.

Δεν υπάρχει σωστός χρόνος σόλο που να λειτουργεί για όλους. Σκεφτείτε πράγματα που θα θέλατε να κάνετε μόνοι σας και μετά αρχίστε να εξασκείτε να τα κάνετε μόνοι σας.

Κάθε άτομο έχει διαφορετικές ανάγκες για μοναξιά και κοινωνικό χρόνο, οπότε προσπαθήστε να επιτύχετε μια ισορροπία μεταξύ των δύο που λειτουργεί για τις μοναδικές σας ανάγκες. Κάποιοι μπορεί να χρειαστούν μόνο λίγα λεπτά από καιρό σε καιρό για να επαναφέρουν μια κακή διάθεση, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστούν πιο εκτεταμένο χρόνο μόνοι.

Το να βρεις χρόνο για να είσαι μόνος δεν είναι πάντα εύκολο. Οι γύρω σας μπορεί να έχουν διαφορετικές κοινωνικές ανάγκες και μπορεί να μην καταλαβαίνουν την ανάγκη σας για μοναξιά. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις και οι γονικές ευθύνες μπορεί επίσης να κάνουν δύσκολο να αφιερώσεις χρόνο στον εαυτό σου. Μερικά βήματα που μπορείτε να κάνετε για να διασφαλίσετε ότι έχετε τον χρόνο που χρειάζεστε:

Να είστε σαφείς: Πείτε στους ανθρώπους γύρω σας, είτε είναι συγκάτοικοι, μέλη της οικογένειας ή ο σύντροφός σας, ότι χρειάζεστε χρόνο μόνοι σας.

Να είστε συγκεκριμένοι: Ενημερώστε τους άλλους για το τι σημαίνει αυτό. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε ότι χρειάζεστε έναν συγκεκριμένο χρόνο χωρίς διακοπή για να διαβάσετε ένα βιβλίο, να παρακολουθήσετε μια τηλεοπτική εκπομπή ή να ακούσετε ένα podcast.

Ανταποδώστε τη χάρη: Εάν οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι θα έχετε λίγο χρόνο μόνοι σας, είναι σημαντικό να τους δείξετε την ίδια προσοχή. Προσφερθείτε να αναλάβετε κάποιες ευθύνες για να έχουν λίγο χρόνο για τον εαυτό τους.

Να είστε ευέλικτοι: Αν προσπαθείτε να βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας όταν δεν μένετε μόνοι σας, πιθανότατα θα χρειαστεί να είστε ευέλικτοι και να αναζητήσετε ευκαιρίες για να αφιερώσετε χρόνο για τον εαυτό σας.

Προσπαθήστε να ξυπνάτε νωρίς το πρωί για να απολαύσετε μια ήρεμη στιγμή για τον εαυτό σας πριν αρχίσουν να ξυπνούν οι άλλοι στο σπίτι. Εάν αυτό δεν είναι μια επιλογή, μπορεί να είναι χρήσιμο να κάνετε πράγματα όπως να κάνετε μια βόλτα σε εξωτερικούς χώρους ή να βάζετε άλλα μέλη της οικογένειας να προσέξουν τα παιδιά ή να αναλάβουν τις δουλειές του σπιτιού ενώ κάνετε ένα διάλειμμα.

Εάν η σκέψη του να μείνετε μόνοι σας κάνει να φοβάστε ότι θα καταλήξετε να νιώθετε μοναξιά, η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να είναι χρήσιμο να επαναπροσδιορίσετε τον χρόνο που περνάτε μόνοι ως μοναξιά. Σε μια μελέτη, ανατέθηκε στους συμμετέχοντες είτε να διαβάσουν για τον επιπολασμό της μοναξιάς, είτε να διαβάσουν ένα απόσπασμα για τα οφέλη της μοναξιάς ή να διαβάσουν για ένα άσχετο θέμα.

Μετά την ολοκλήρωση αυτής της ανάγνωσης, οι συμμετέχοντες κάθισαν μόνοι τους για μια περίοδο 10 λεπτών. Σε κάθε κατάσταση, οι άνθρωποι παρουσίασαν μειώσεις τόσο στα αρνητικά όσο και στα θετικά συναισθήματα. Τέτοια αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ενώ το να είσαι μόνος μπορεί να μην τονώνει πάντα τη διάθεσή σου, μπορεί να σε βοηθήσει να ρυθμίσεις καλύτερα τα συναισθήματά σου.

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι ενώ οι άνθρωποι που διάβαζαν για τα οφέλη της μοναξιάς δεν είχαν απαραίτητα καλύτερη διάθεση, δεν είχαν την ίδια μείωση των θετικών συναισθημάτων που είχαν εκείνοι στις άλλες δύο ομάδες.

Τέτοια ευρήματα υποδηλώνουν ότι η επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο βλέπετε το να περνάτε χρόνο μόνοι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον μετριασμό των δυνητικά αρνητικών επιπτώσεων της μοναξιάς.

Είναι σαφές ότι το να έχεις χρόνο για τον εαυτό σου πότε πότε είναι σημαντικό για την ψυχική υγεία και την ευημερία. Εάν η σκέψη να περάσετε χρόνο μόνοι σας σας κάνει να βαριέστε ή να αισθάνεστε άβολα, δοκιμάστε να ξεκινήσετε με λίγο χρόνο μόνοι σας που σας επιτρέπει να εστιάσετε σε μια συγκεκριμένη εργασία.

Καθώς γίνεστε καλύτεροι στο να απολαμβάνετε τη δική σας παρέα, μπορεί να ανακαλύψετε ότι αυτός ο χρόνος μόνος σας βοηθά να αισθάνεστε ανανεωμένοι και εμπνευσμένοι όταν επιστρέψετε στον κοινωνικό σας κύκλο.