Καταπιεσμένα Συναισθήματα

Έχουμε μεγαλώσει σε μια κοινωνία που από μικρά παιδιά μας εκπαιδεύει να μην εκφραζόμαστε ελεύθερα, να καταπνίγουμε και να απορρίπτουμε κάποια συναισθήματα που χαλάνε την εικόνα του «καλού παιδιού» που χρειάζεται να έχουμε για να είμαστε αποδεκτοί.

Η συναισθηματική καταστολή αποτελεί ένα ζήτημα σύνθετο, που επηρεάζει, ακόμα και όταν δεν το συνειδητοποιούμε, την καθημερινότητά μας με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ο μηχανισμός της σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις εμπειρίες που είχαμε κατά την παιδική ηλικία και ξεκινά όταν κληθήκαμε για πρώτη φορά να «πνίξουμε» ένα συναίσθημα, όπως ο θυμός, η θλίψη ή και η οργή.

Όσο συσσωρεύουμε έντονα συναισθήματα, για να προσαρμοστούμε καλύτερα στο περιβάλλον μας, τόσο το σώμα όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της προσωπικότητας λειτουργούν ως προστασία από το επιπλέον συναισθηματικό πόνο. Αυτή η «ασπίδα» μπορεί να μας προστατεύει, ταυτόχρονα όμως εμποδίζει την ικανότητά μας να συνδεθούμε και να θεραπεύσουμε παλαιότερα τραύματα, τα οποία ακόμα και αν δεν συνειδητοποιούμε εξακολουθούν να μας βλάπτουν.

Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίσουμε πότε και με ποιο τρόπο μπορεί να καταστέλλουμε τα συναισθήματά μας. Ωστόσο, αν υπάρχουν καταπιεσμένα συναισθήματα ενδεχομένως να παρατηρήσουμε ορισμένες προειδοποιητικές ενδείξεις. Αυτές οι ενδείξεις μπορεί να εμφανιστούν τόσο στα συναισθήματά μας όσο και στην συμπεριφορά μας και προς τον εαυτό μας αλλά και προς του ανθρώπους γύρω μας.

Συναισθηματικό επίπεδο
Όταν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, μπορεί να αντιμετωπίζουμε δυσκολία να εκφράσουμε όσα νιώθουμε, καθώς δυσκολευόμαστε να κατονομάσουμε ή να κατανοήσουμε την εκάστοτε συναισθηματική εμπειρία. Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι μπορεί να δυσκολευτούμε να εκφράσουμε όλα όσα αισθανόμαστε στους γύρω μας αλλά μπορεί να μας είναι δύσκολο να αναγνωρίσουμε ποιες είναι οι πτυχές στην ζωή μας που εξυπηρετούν πράγματι τις ανάγκες μας και ποιες όχι. Μπορεί, να αισθανόμαστε συχνά ένα εσωτερικό μούδιασμα ή κενό, να νιώθουμε ανήσυχοι ή νευρικοί ακόμα και αν δεν γνωρίζουμε ακριβώς γιατί, να έχουμε μια τάση να ξεχνάμε πράγματα, να νιώθουμε δυσφορία όταν ακούμε για τα συναισθήματα άλλων ή θυμό όταν ρωτούν για τα δικά μας συναισθήματα.

Συμπεριφορικό επίπεδο

Τα καταπιεσμένα συναισθήματα τείνουν να εμφανίζονται στην συμπεριφορά μας και μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε στους γύρω μας. Εάν δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, μπορεί να συσσωρευτούν σε τέτοιο βαθμό που να προκληθούν συναισθηματικές εκρήξεις, μερικές φορές ως απάντηση σε ασήμαντες αιτίες.

Η συναισθηματική καταστολή μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά μας να μιλήσουμε για πράγματα που μας ενδιαφέρουν, να εμβαθύνουμε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, να κατανοήσουμε πώς αισθάνονται οι άλλοι, να ενθαρρύνουμε ή να επαινέσουμε τον εαυτό μας. Μπορεί επίσης να παρατηρήσουμε ότι απλώς ακολουθούμε καταστάσεις ή συμβάντα αντί να εκφράζουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε ή χρειαζόμαστε ή ακόμα και ότι χρησιμοποιούμε ποικίλες δραστηριότητες για να μουδιάσουμε, να αποφύγουμε συναισθήματα που δεν θέλουμε να εξερευνήσουμε.

Μια ακόμα ένδειξη ότι καταστέλλουμε τα συναισθήματα μας, είναι όταν περνάμε όλο μας τον χρόνο με άλλους ανθρώπους και αποφεύγουμε να μείνουμε μόνοι μας.

Ένα άλλο σημάδι μπορεί να είναι η παθητικά επιθετική έκφραση του θυμού, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που μπορεί να μας ενοχλούν.

Είναι πιθανό να καταπιέζει κανείς τα συναισθήματά του και να μην βιώνει τίποτα από τα προαναφερθέντα, με αποτέλεσμα να είναι γενικά ήρεμος, καθώς πιθανότητα να μην αφήνει τις σκέψεις του να περιπλανηθούν σε ανησυχητικά ζητήματα ή υποθετικά σενάρια.

Η πραγματικότητα είναι πως ακόμα και αν κάποιος δε διαθέτει την ικανότητα να εκφράσει με λέξεις τα συναισθήματά του, εκείνα θα βρουν διέξοδο με μη λεκτικά μηνύματα. Για κάποιον μπορεί να είναι πιο εύκολο να περάσει στην πράξη, βιαιοπραγώντας προκειμένου να εκφράσει το θυμό του. Ή να δυσφορεί σωματικά, μετατρέποντας το σώμα του σε φορέα των συναισθημάτων που δεν μπορεί να αναγνωρίσει. Ή να χρησιμοποιεί την έντονη, με επαναληψιμότητα, σκέψη (ιδεοληψίες) ή πράξη (καταναγκασμοί) για να νιώσει πως αποκτά έλεγχο των δυσφορικών συναισθημάτων του.

Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι κάθε ασθένεια ξεκινά πρώτα από την ψυχή και μετά εκδηλώνεται στο σώμα. Από τότε πληθώρα ερευνών, βγάζουν στο φως τη δύναμη που έχουν οι σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας πάνω στο σώμα μας και έρχονται με κάποιο τρόπο να επιβεβαιώσουν την Ιπποκρατική θεώρηση των πραγμάτων.

Το σώμα μπορεί να μας στέλνει πολλά σήματα, ακόμα και αν δεν δίνουμε προσοχή. Όταν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, συσσωρεύονται και αυτό μπορεί να προκαλέσει σωματικές ασθένειες. Αυτό που δεν μπορούμε να εκφράσουμε με λέξεις έρχεται στο φως με τη μορφή σωματικού πόνου.

Πολλές ασθένειες οφείλονται στο ότι έχουμε καταπιεσμένα συναισθήματα. Κάποιο όργανο ή κάποιο μέρος του σώματος θα επηρεαστεί, ανάλογα με το συναίσθημα που προσβάλλεται ή βρίσκεται εκτός ισορροπίας.

Για την εξάσκηση στην συναισθηματική έκφραση μπορείται να προσπαθήσετε τα εξής:

Συναισθηματικός έλεγχος
Είναι σημαντικό να κάνετε το συναισθηματικό σας έλεγχο ρωτώντας τον εαυτό σας πώς νιώθετε μια δεδομένη στιγμή. Εάν δυσκολεύεστε να μιλήσετε για τα συναισθήματά σας, δοκιμάστε να τα καταγράψετε ή να τα ζωγραφίσετε σε ένα κομμάτι χαρτί. Μπορείτε ακόμα και να ακούσετε μουσική, που θα ταιριάζει με την διάθεσή σας και θα σας βοηθήσει να εκτονώσετε οτιδήποτε αισθάνεστε.

Δηλώστε πώς νιώθετε
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να χρησιμοποιείτε δηλώσεις που περιλαμβάνουν το ρήμα «νιώθω», καθώς αυτό θα σας βοηθήσει όχι μόνο να εκφραστείτε σωστά αλλά και να διαχωρίσετε το πραγματικό συμβάν από τον τρόπο που αισθάνεστε για αυτό.

Ξεκινήστε από τα θετικά

Μπορεί να σας φαίνεται πιο εύκολο, ειδικά στις αρχές, να κατονομάσετε ευχάριστα συναισθήματα κι αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να σας ανησυχήσει. Μπορείτε να ξεκινήσετε από αυτά, μιας και μας είναι ευκολότερο να τα αποδεχτείτε. Απώτερος σκοπός είναι να νιώσετε άνετα με κάθε συναίσθημά σας και κάθε μικρό «θετικό» βήμα μπορεί να σας βοηθήσει.

Αφήστε την κριτική
Ανεξάρτητα από το τι νιώθετε, αποφύγετε να κρίνετε τον εαυτό σας ή να πιεστείτε προκειμένου να μην αισθάνεστε έτσι. Αντ’ αυτού δοκιμάστε να βρείτε από που ακριβώς πηγάζει το συναίσθημα αυτό ή πού οφείλεται.

Ενταξη στην καθημερινότητα
Θα ήταν καλό να εξασκείστε καθημερινά, κατονομάζοντας τα συναισθήματά σας ενώ μπορείτε και να τα μοιράζεστε με τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Με αυτόν τον τρόπο θα αποτελέσει μια συνήθεια, που με την πάροδο του χρόνου θα αυτοματοποιηθεί. Έχετε υπομονή καθώς αλλαγές σαν και αυτή δεν συντελούνται από την μια στιγμή στην άλλη ενώ μην ξεχνάτε να ξεκουράζεστε, καθώς η σκληρή προσπάθεια απαιτεί και χαλάρωση.

Τα συναισθήματα υπάρχουν για κάποιο σημαντικό λόγο. Δείχνουν μία ευχάριστη ή δυσάρεστη ψυχική κατάσταση, ενώ προκύπτουν ως επακόλουθο κάποιου γεγονότος ή εμπειρίας που πάντα συνοδεύεται από ορισμένες μεταβολές στις λειτουργίες του οργανισμού μας. Τα συναισθήματα είναι η εσωτερική μας πυξίδα.

Για να μπορέσουμε να μειώσουμε τα καταπιεσμένα συναισθήματα θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί σε αυτά, να τα συνειδητοποιούμε και να τα εκφράζουμε, να τα παραδεχόμαστε στον εαυτό μας και τους άλλους. Όσο πιο πολύ προσοχή δίνουμε στα συναισθήματά μας τόσο πιο εύκολο είναι να τα γνωρίζουμε και να μπορούμε να έχουμε επαφή μαζί τους. Οπότε βασικός μας στόχος είναι να συνειδητοποιούμε και να αποδεχόμαστε τα συναισθήματά μας, να τα μοιραζόμαστε και να τα εκφράζουμε.

Όποιος αισθάνεται ότι έχει δυσκολία σε αυτό τον τομέα και βλέπει την υγεία του να επηρεάζεται αρνητικά από αυτό, δε θα πρέπει να διστάσει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Μπορεί να μας βοηθήσει σημαντικά να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τα συναισθήματά μας και να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε καλύτερα βελτιώνοντας την υγεία μας και αποκτώντας καλύτερη ποιότητα ζωής.