Η δυσκολία δέσμευσης στις ερωτικές σχέσεις

Οι σχέσεις με τους άλλους είναι αναγκαίες αλλά όχι αυτονόητες. Η σύναψη αλλά κυρίως η διατήρησή τους απαιτεί χρόνο και προσπάθεια που χρειάζεται να επενδύονται αμοιβαία ώστε να λειτουργούν ικανοποιητικά και για τις δυο μεριές. Προϋποθέτουν σεβασμό που αφορά όχι μόνο τη στάση μας προς τους άλλους αλλά πρωτίστως προς τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας, έτσι ώστε οι επιλογές μας να εξασφαλίζουν το απαραίτητο αίσθημα ικανοποίησης και πληρότητας που συνεπάγεται το «μοιράζεσθαι» της ανθρώπινης επαφής.

Επενδύοντας στον αυτοσεβασμό και στον αλληλοσεβασμό αλλά και στην αυθεντική επικοινωνία, οι συγκρούσεις που προκύπτουν μετατρέπονται σε ζωτικό μέρος της σχέσης, που τη διαμορφώνουν και την εξελίσσουν χωρίς να κλονίζουν τα θεμέλιά της.

Οι κοντινές μας σχέσεις είναι ένα απαραίτητο κομμάτι της καθημερινότητας. Είτε πρόκειται για φιλικές ή ερωτικές, η παρουσία των τρίτων, επιβεβαιώνει το αίσθημα αποδοχής και αναγνώρισης επηρεάζοντας το βαθμό ικανοποίησης που απολαμβάνει κανείς στη ζωή του. Παράλληλα, λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στο αίσθημα της απομόνωσης.

Οι ανθρώπινες σχέσεις ανέκαθεν χαρακτηρίζονταν από μια πολυπλοκότητα. Ωστόσο, στην εποχή μας, η κρίση που περνάνε οι σχέσεις, παρατηρείται όλο και πιο έντονα. Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων κλυδωνίζονται. Ενώ η προσέγγιση και η γνωριμία με έναν άνθρωπο μοιάζει να γίνεται πιο εύκολα απ’ ότι παλαιότερα, η επένδυση σε μια σχέση και η διατήρησή της, γίνονται ολοένα και πιο δύσκολα. Όσο εύκολα γνωρίζουμε κάποιον, άλλο τόσο εύκολα, φεύγουμε με την πρώτη δυσκολία.

Βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη μιας σχέσης, είναι η δέσμευση. Συχνά οι άνθρωποι δυσκολευόμαστε να δεσμευτούμε. Μερικοί από τους λόγους αυτής της δυσκολίας είναι:

• Φόβος ότι η σχέση θα σταματήσει τη στιγμή που το συναίσθημά μας θα είναι πιο βαθύ και έντονο και θα έρθουμε αντιμέτωποι με την εγκατάλειψη.

Η ευαλωτότητα μας, μας τρομάζει και προσπαθούμε να μην εμπλεκόμαστε σε σχέσεις στις οποίες ερχόμαστε πιο κοντά. Πολλές φορές αυτή η αποφυγή παίρνει την μορφή υψηλών κριτηρίω που δεν πληρούνται (πχ: είναι καλός άνθρωπος αλλά δεν θέλω να προχωρήσω σε κάτι σοβαρό γατί δεν έχει την κατάλληλη μόρφωση/ εμφάνιση/ κοινωνική θέση), είτε της ακατάλληλης στιγμής (για παράδειγμα, αυτή είναι μια περίοδος που θέλω να εστιάσω στην καριέρα μου, και όχι σε μία σχέση). Σε περιπτώσεις σαν αυτές, αντιλαμβάνομαι τη δέσμευση σαν μια ιδανική συγκυρία, είτε σαν μια καταπιεστική συνθήκη, που και στις δύο όμως περιπτώσεις, εγώ είμαι απ’ έξω, περισσότερο παρατηρητής και λιγότερο εμπλεκόμενος .

• Οι παρελθοντικές εμπειρίες.

 Κάποιες σχέσεις που είχαμε συνάψει στο παρελθόν μπορεί να ήταν τραυματικές ή επώδυνες οπότε διστάζουμε να μπούμε σε μια ενδεχομένως ψυχοφθόρα διαδικασία ρίσκου, με το να εμπιστευθούμε και να έρθουμε συναισθηματικά κοντά με έναν νέο άνθρωπο. Κάθε νέα γνωριμία που γίνεται πιο βαθιά συναισθηματικά, σηματοδοτεί  κίνδυνο δυνητικά. Ενδέχεται, λοιπόν, να προβάλλουμε πάνω στον τωρινό μας σύντροφο παρελθοντικές εμπειρίες ή φόβους εξαπάτησης, προδοσίας, κακοποιητικών συμπεριφορών, υποτίμησης, αδιαφορίας, ελέγχου, εξάρτησης κλπ.

 

• Το μοντέλο οικειότητας με οποίο ανατραφήκαμε.

 Αυτό το μοντέλο καθορίστηκε από τους σημαντικούς άλλους, τους ανθρώπους εκείνους που μας μεγάλωσαν, κατά κύριο λόγο τους γονείς μας.

Άνθρωποι μεγαλωμένοι σε υπερπροστατευτικά περιβάλλοντα, όπου η φροντίδα ήταν συνώνυμο της παρεμβατικότητας, είτε άνθρωποι μεγαλωμένοι σε συνθήκες παραμέλησης, όπου η φροντίδα κατά κύριο λόγο δεν τους παρεχόταν απ’ έξω, αλλά ήταν εκείνοι υπεύθυνοι για τη δώσουν στον εαυτό τους, βιώνουν την δέσμευση και συνεπώς την εγγύτητα, ως απειλή της ελευθερίας τους.

Έτσι, περιορίζοντας την εγγύτητα, ελέγχοντας ποιος και κατά πόσο θα με πλησιάσει, ελέγχω και πόσο θα πληγωθώ. Μια διαδικασία που εντείνει την εμπειρία του άγχους, διατηρεί το άτομο σε μια κατάσταση συναγερμού και επιφυλακής, το κάνει να μην εμπιστεύεται.

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Όταν θεωρούμε ότι δεν αξίζουμε ή ότι δεν είμαστε ικανό να καταφέρουμε οτιδήποτε είναι πιθανόν να φοβόμαστε τη δέσμευση γιατί ήδη θεωρούμε ότι η σχέση μας θα αποτύχει.

• Παιδικό τραύμα.

Παιδικό τραύμα θεωρείται ότι αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος ενός παιδιού σαν τραυματική εμπειρία. Για παράδειγμα, αν οι γονείς για κάποιο λόγο αφήσουν το παιδί σε συγγενείς για κάποιους μήνες, αυτό το γεγονός ένας ενήλικας μπορεί να το εκλογικεύσει όχι όμως και ένα μικρό παιδί που μπορεί να το έχει βιώσει ως εγκατάλειψη. Τέτοιες εμπειρίες  μας κάνουν  να μην μπορούμε να εμπιστευτούμε τους άλλους ανθρώπους. Τα παιδικά τραύματα δημιουργούν αισθήματα δυσπιστίας και καχυποψίας με αποτέλεσμα το άτομο να δυσκολεύεται να εμπιστευτεί όσους τον προσεγγίζουν. Ως εκ τούτου λοιπόν, αναπτύσσουμε φόβο δέσμευσης.

• Μη ορθολογικές πυρηνικές πεποιθήσεις

Πυρηνικές πεποιθήσεις είναι τα πιστεύω που έχουμε για τον εαυτό μας , για τους άλλους αλλά και την κοινωνία στην οποία ζούμε. Μπορεί να έχουμε κάποιες διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις που αφορούν στις σχέσεις, οι οποίες μας οδηγούν στο να φοβόμαστε την δέσμευση όπως: «δεν είμαι άξιος να αγαπηθώ», «η αγάπη είναι επικίνδυνη», «αν δεσμευτώ σε κάτι στο τέλος θα αποτύχει », « Όλοι οι άντρες απιστούν, γιατί να θέλουμε τη δέσμευση;» Αυτοί οι τύποι ακραίων και αρνητικών σκέψεων δυσλειτουργούν και δημιουργούν φοβία για τη δέσμευση.

Κανείς δεν θέλει να είναι μόνος στην πραγματικότητα. Κι όμως, φαίνεται πως και το μαζί, είναι κάτι που δυσκολεύει τους ανθρώπους. Ο καθένας έχει το δικό του γιατί, τους φόβους του και τις εμπειρίες του. Η διαχείριση των σχέσεων είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στη ζωή μας.

 Ο φόβος δέσμευσης είναι ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να παρεμποδίσει την ολοκλήρωση και την ευτυχία του ατόμου. Με την βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας κάποιος μπορεί να δουλέψει αυτά τα κομμάτια στην θεραπεία του, να διαχειριστεί τους φόβους του, να αναγνωρίσει την πραγματική του αξία και να μη φοβάται να εκτεθεί χάνοντας ουσιαστικές εμπειρίες.