Η έννοια της Aυτοπραγμάτωσης

Ο Carl Rogers, ο ιδρυτής της προσωποκεντρικής προσέγγισης, όρισε ως τάση πραγμάτωσης την έμφυτη, εγγενή τάση του οργανισμού να αναπτύσσει όλες τις δυνατότητες του, με τρόπο που εξυπηρετεί τη διατήρηση, τη διεύρυνση, τη διαφοροποίηση και ανάπτυξή του. Επομένως, η τάση πραγμάτωσης είναι το μοναδικό κίνητρο του οργανισμού που τον ωθεί να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί στο μέγιστο των δυνατοτήτων του.

Στόχος του ανθρώπου είναι να διώξει τα προσωπεία που νιώθει πως τον κάνουν αρεστό στους γύρω του, να βιώσει ελεύθερα οποιαδήποτε συναισθήματα που ταυτόχρονα θα τον βοηθήσουν να εξελίξει και άλλες πτυχές του εαυτού του, να αποκτήσει συνείδηση των επιλογών του, να πιστέψει σε αυτόν, και τέλος να αποκτήσει επίγνωση πως αυτός ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα τι είναι καλό για αυτόν.

Η τάση αυτοπραγμάτωσης  φαίνεται να αποτελεί μία συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση, δύναμη που ωθεί για όσο το δυνατόν τελειότερη εξέλιξη του ατόμου σε όλα τα επίπεδα. Αποτελεί την έμφυτη τάση προς την εξέλιξη και τελικό σκοπό την ολοκλήρωση καθώς σύμφωνα με τη ρήση του C. Rogers:“Ολοκληρωμένος άνθρωπος, είναι ο άνθρωπος που μπορεί να είναι όλο και περισσότερο οι δυνατότητές του.”

Προκειμένου ο άνθρωπος να εκπληρώσει τον ύψιστο στόχο του – που είναι η τάση για αυτοπραγμάτωση- εξελίσσεται με διαφορετικό τρόπο ο καθένας και ανάλογα με την προσωπικότητά του.

 Για να φτάσει κάποιος στην αυτοπραγμάτωση πρέπει να βρίσκεται σε μια κατάσταση συμβατότητας, να συμφωνεί δηλαδή η εικόνα του ιδεατού εαυτού με την πραγματική συμπεριφορά και εικόνα εαυτού.

Άτομα που βρίσκονται σε συμβατότητα και σε τάση επομένως για αυτοπραγμάτωση αισθάνονται μεγαλύτερη αυτό-αξία και είναι κατά τον Rogers πλήρως λειτουργικά.

Τα πλήρως λειτουργικά άτομα είναι ανοιχτά σε εμπειρίες, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Τα αρνητικά συναισθήματα δεν απωθούνται μέσω μηχανισμών άμυνας, αλλά γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας.

Έχουν την ικανότητα να ζουν και να εκτιμούν πλήρως το παρόν και τείνουν να έρχονται συχνά σε επαφή με νέες εμπειρίες, αποφεύγοντας τις προκαταλήψεις και τις κριτικές.

 Δίνουν ιδιαίτερη προσοχή και εμπιστεύονται τα ένστικτα και τα συναισθήματά τους, αλλά και την ικανότητα του καθενός να λάβει τη σωστή απόφαση.

Ο δημιουργικός τρόπος σκέψης και η ανάληψη ρίσκων είναι συνήθη χαρακτηριστικά τους. Έχουν την ικανότητα να προσαρμόζονται και να αλλάζουν, ενώ συχνά αναζητούν νέες εμπειρίες.

Και τέλος είναι ικανοποιημένα από τη ζωή τους. Έχουν εκπληρώσει τις επιθυμίες στη ζωή τους και είναι ευτυχισμένα.

Είναι λανθασμένο ωστόσο να θεωρούμε την επίτευξη της αυτοπραγμάτωσης σαν το ύψιστο στάδιο, καθώς η αλλαγή του προσώπου έρχεται μέσω της συνεχούς αλλαγής και ανάπτυξης. Με τα λόγια του Rogers : «Η καλή ζωή είναι μια διαδικασία, όχι μια κατάσταση ύπαρξης. Είναι κατεύθυνση και όχι προορισμός.