Αντιμετωπίζει το παιδί σας άγχος;

Ως γονιός, δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα πιο σπαρακτικό ή προκλητικό από όταν το παιδί σας αγχώνεται. Μερικές φορές είναι προφανές ότι το παιδί σας βιώνει άγχος – παίζει, κλαίει περισσότερο από ό,τι συνήθως ή το γονικό σας ένστικτο σας λέει ότι κάτι δεν πάει καλά μαζί του.

Αλλά άλλες φορές, δεν είναι ξεκάθαρο ότι το παιδί σας βιώνει άγχος και μπορεί να αισθάνεστε σύγχυση. Εξάλλου, τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να καθίσουν τους γονείς τους και να τους πουν ότι είναι αγχωμένα. Όχι μόνο αυτό, αλλά το άγχος στα παιδιά δεν εκδηλώνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο όπως το στρες στους ενήλικες.

Αν έχετε αναρωτηθεί «Το παιδί μου αντιμετωπίζει το άγχος;», δεν είστε μόνοι. Ας ρίξουμε μια ματιά στο πώς φαίνεται το άγχος στα παιδιά: σημεία και συμπτώματα, τι προκαλεί άγχος και πώς να το αντιμετωπίσουμε.

Συμπτώματα στρες στα παιδιά

Όλοι μας βιώνουμε άγχος από καιρό σε καιρό, αλλά ως ενήλικες, συνήθως μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε αγχωμένοι. Μπορεί να παρατηρήσουμε ένταση στο σώμα μας, πονοκεφάλους, ταχείς παλμούς της καρδιάς και γενικά συναισθήματα τρόμου και ανησυχίας.

Αλλά τα παιδιά συχνά δεν έχουν τα λόγια για να εκφράσουν αυτό που νιώθουν και μπορεί να μην είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ότι αυτό που νιώθουν είναι άγχος.

Όμως, όπως και οι ενήλικες, τα παιδιά βιώνουν άγχος ως αντίδραση σε δύσκολες καταστάσεις που συμβαίνουν στη ζωή τους. Ως γονείς τους, είναι σημαντικό να μάθουμε να αναγνωρίζουμε αυτά τα σημεία και συμπτώματα, ώστε να μπορούμε να τους βοηθήσουμε να ανταπεξέλθουν.

Σωματικά συμπτώματα

• Ένα παιδί που βιώνει στρες μπορεί να έχει πρόβλημα στον ύπνο. παρά το γεγονός ότι είναι κουρασμένο, μπορεί να έχουν πρόβλημα να αποκοιμηθούν ή να παραμείνουν κοιμισμένα.

• Μπορεί να παρατηρήσετε αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού σας: μπορεί να τρώει αισθητά λιγότερο ή μπορεί να τρώει πολύ περισσότερο.

• Τα παιδιά που βιώνουν άγχος είναι πιο επιρρεπή σε εφιάλτες και επεισόδια ενούρησης.

• Μπορεί να παραπονούνται για πονοκεφάλους και πόνους στην κοιλιά.

 

Συμπτώματα συμπεριφοράς

• Ένα πιεσμένο παιδί μπορεί να είναι πιο επιρρεπές σε κατάρρευση και μπορεί να είναι λιγότερο ικανό να συμμορφώνεται με τους κανόνες σας στο σπίτι.

• Το παιδί σας μπορεί να μην θέλει να συμμετέχει σε δραστηριότητες που συνήθως απολαμβάνει και μπορεί να προτιμά να μείνει σπίτι.

• Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να μην είναι σε θέση να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους όταν είναι αγχωμένα, μπορεί να μην είναι πρόθυμοι να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού.

• Το παιδί σας μπορεί να παλινδρομήσει σε λιγότερο ώριμες συμπεριφορές που φαινόταν να έχουν ξεπεράσει.

• Νέες, ανήσυχες συνήθειες όπως το πιπίλισμα του αντίχειρα, η μύτη και το δάγκωμα των νυχιών μπορεί να υπάρχουν σε μικρότερα παιδιά.

• Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να εκδηλώσουν επιθετική, ακόμη και εκφοβιστική συμπεριφορά.

• Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να έχουν αξιοσημείωτες μειώσεις στους βαθμούς ή τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις.

Συναισθηματικά συμπτώματα

• Το παιδί σας μπορεί να είναι ασυνήθιστα κυκλοθυμικό – χαρούμενο το ένα δευτερόλεπτο και γκρινιάρικο το επόμενο.

• Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να είναι θυμωμένα, ευερέθιστα και εριστικά.

• Τα πιεσμένα παιδιά μπορεί να είναι πιο προσκολλημένα στους γονείς τους και μπορεί να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να δοκιμάσουν νέα πράγματα ή να γνωρίσουν νέους ανθρώπους.

• Το παιδί σας μπορεί να μην μπορεί να ελέγξει τα συναισθήματά του και να φαίνεται γενικά πιο συναισθηματικό.

• Το παιδί σας μπορεί να βιώσει αυξημένες ανησυχίες και άγχος.

 

Τι προκαλεί το άγχος στα παιδιά;

Εάν το παιδί σας παρουσιάζει σημάδια άγχους, θα θέλετε να κάνετε ό,τι περνάει από το χέρι σας για να το βοηθήσετε να νιώσει καλύτερα. Ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να καταλάβετε γιατί το παιδί σας μπορεί να αισθάνεται άγχος.

Ο εντοπισμός της αιτίας του άγχους του παιδιού σας είναι το πρώτο βήμα για να το βοηθήσετε να αντιμετωπίσει και να αντιμετωπίσει το άγχος του.

Μερικές πιθανές αιτίες άγχους στα παιδιά περιλαμβάνουν:

• Μια υπερπρογραμματισμένη ζωή — πάρα πολλές δραστηριότητες και όχι αρκετός χρόνος ανάπαυσης/διασκέδασης.

• Ακαδημαϊκή ή κοινωνική πίεση από το σχολείο.

• Δυσκολία αποχωρισμού από τους γονείς (άγχος αποχωρισμού).

• Οικονομικό στρες στην οικογένεια ή σε έναν γονέα που βιώνει εργασιακό στρες.

• Ανησυχία για την υγεία ή την ευημερία ενός αγαπημένου προσώπου.

• Διαζύγιο ή χωρισμός γονέων.

• Θάνατος αγαπημένου προσώπου.

• Μετακίνηση και/ή έναρξη νέου σχολείου.

• Εμφάνιση έλλειψης στέγης ή στεγαστικής αστάθειας.

• Ζώντας σε επισφαλές σπίτι ή γειτονιά.

• Βιώνοντας την εφηβεία και άλλες αλλαγές στο σώμα.

• Προβλήματα στους κύκλους φίλων ενός παιδιού, συμπεριλαμβανομένων των καβγάδων και της πίεσης από τους συνομηλίκους.

• Βιώνοντας εκφοβισμό.

• Ανησυχία και φόβος για τρομακτικά παγκόσμια γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των πολέμων και των πανδημιών.

Πολλές από τις αιτίες του στρες είναι από εμπειρίες ζωής που ένα παιδί υπομένει άμεσα. Αλλά τα παιδιά είναι σφουγγάρια και μπορούν να πάρουν το άγχος από τους άλλους γύρω τους, κάτι που μπορεί με τη σειρά του να τους προκαλέσει άγχος. Επομένως, η επίγνωση του στρες που μπορεί να έχετε και το πώς αυτό επηρεάζει το παιδί σας, είναι ένας σημαντικός παράγοντας.

 

Τρόποι αντιμετώπισης

Ενώ το άγχος στη ζωή είναι κάτι που όλοι μας βιώνουμε κατά καιρούς, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, δεν είναι κάτι δεδομένο. Με ορισμένους τρόπους, το άγχος μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν και να αναπτύξουν κάποια ανθεκτικότητα. Από την άλλη πλευρά, το χρόνιο ή παρατεταμένο στρες μπορεί να δημιουργήσει δια βίου προβλήματα στα παιδιά.

Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στην Αμερικανική Κοινωνιολογική Εταιρεία διαπίστωσε ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς αντιμετώπιζαν προβλήματα ψυχικής υγείας είχαν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν δυσφορία ως ενήλικες. Τα επίπεδα αγωνίας στην ενήλικη ζωή εξαρτώνται από το πόσο καιρό τα παιδιά εκτίθενται στον στρεσογόνο παράγοντα του να έχουν γονείς με κακή ψυχική υγεία και από το πόσο σοβαρά ήταν τα προβλήματα ψυχικής υγείας των γονιών τους.

Άλλες μελέτες έχουν βρει ότι τα παιδιά που βιώνουν «τοξικό στρες» – που ορίζεται ως στρες που είναι παρατεταμένο, σοβαρό και δεν μετριάζεται από έναν φροντιστή γονέα ή άλλο πρόσωπο αρχής – μπορεί να έχει μόνιμες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού μέχρι την ενηλικίωση.

Ευτυχώς, ως γονιός, έχετε έναν σημαντικό ρόλο να παίξετε στο πώς το παιδί σας διαχειρίζεται το άγχος. Δεν μπορείτε πάντα να εμποδίσετε το άγχος να εμφανιστεί εξαρχής, αλλά μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να το ξεπεράσει ώστε να μάθει από την εμπειρία και να γίνει πιο δυνατό στο τέλος.

Ακολουθούν μερικές ιδέες για να βοηθήσετε το παιδί σας να αντιμετωπίσει το άγχος:

• Δώστε τους έναν ασφαλή, μη επικριτικό χώρο για να μοιραστούν τα συναισθήματά τους.

• Να είστε καλός ακροατής. επιτρέψτε στο παιδί σας να μοιραστεί τα συναισθήματά του χωρίς να προσπαθείτε να το φιμώσετε, να τα διορθώσετε ή να αλλάξετε το πώς νιώθει.

• Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να χρειάζονται βοήθεια για να ονομάσουν τα συναισθήματά τους και να βοηθήσουν στην κατανόηση των τρόπων που μπορεί να εκδηλωθεί το άγχος στο σώμα τους.

• Παρέχετε προβλέψιμες ρουτίνες για το παιδί σας σχετικά με τη δομή της ημέρας σας, τις ώρες των γευμάτων και τις ώρες ύπνου. Οι ρουτίνες μπορεί να είναι καταπραϋντικές για τα παιδιά σε περιόδους στρες.

• Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας κοιμάται αρκετά, έχει χρόνο για εξωτερική άσκηση και τρώει υγιεινά, τακτικά γεύματα.

• Αφιερώστε λίγο χρόνο κάθε μέρα για να δώσετε στο παιδί σας την αμέριστη προσοχή σας, είτε αυτό σημαίνει να παίξετε μαζί του, να μιλήσετε μαζί του ή να ακούσετε τα συναισθήματά του.

• Προετοιμάστε το παιδί σας εκ των προτέρων για τυχόν στρεσογόνες καταστάσεις, περιγράφοντας τι να περιμένει και απαντώντας σε τυχόν ερωτήσεις που μπορεί να έχει.

• Ενθαρρύνετε τα μεγαλύτερα παιδιά να γράψουν τα συναισθήματά τους ή να κάνουν κάποιο ημερολόγιο.

• Κάντε τον διαλογισμό και την ενσυνειδητότητα μέρος της ρουτίνας σας με το παιδί σας. Υπάρχουν αρκετές εφαρμογές διαλογισμού στην αγορά που απευθύνονται στα παιδιά που μπορεί να είναι χρήσιμες.

Πότε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια

Μερικές φορές δεν μπορείτε να το κάνετε μόνοι σας και τα επίπεδα άγχους του παιδιού σας έχουν φτάσει σε σημείο που χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια για να το ξεπεράσει. Τα σημάδια ότι το παιδί σας μπορεί να ωφεληθεί από τη θεραπεία, τη συμβουλευτική ή μια συνάντηση με τον παιδίατρό του περιλαμβάνουν:

• Το παιδί σας έχει αρχίσει να αποσύρεται από εσάς ή τους φίλους του
• Το παιδί σας δεν βιώνει μόνο άγχος, αλλά σημάδια κατάθλιψης
• Το παιδί σας δεν μπορεί να ελέγξει τον θυμό ή την επιθετικότητά του
• Το παιδί σας δυσκολεύεται να λειτουργήσει στο σχολείο ή σε κοινωνικές καταστάσεις

Οι γονείς μπορούν επίσης να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια για τον εαυτό τους εάν δυσκολεύονται να βοηθήσουν το παιδί τους. Το να μην μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας μπορεί να προκαλέσει αυξημένο άγχος και ανησυχία. Έτσι, μπορείτε να επωφεληθείτε από τη λήψη πρόσθετης υποστήριξης για τον εαυτό σας καθώς βοηθάτε το παιδί σας να πλοηγηθεί σε αυτό.

Παρόλο που ορισμένα σημάδια άγχους στα παιδιά είναι αρκετά εμφανή, πολλές φορές, μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζουμε εάν το παιδί μας αντιμετωπίζει άγχος. Εάν έχετε εκπαιδεύσει τον εαυτό σας σχετικά με τα σημάδια του στρες στο παιδί σας και εξακολουθείτε να μην είστε σίγουροι εάν το παιδί σας βιώνει άγχος, θα πρέπει να απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας για περαιτέρω ερωτήσεις.

Μερικά παιδιά δεν αντιμετωπίζουν απλώς το άγχος, αλλά μπορεί να αντιμετωπίσουν μια μαθησιακή δυσκολία, ΔΕΠΥ ή άλλη πάθηση ψυχικής υγείας που προκαλεί τα συμπτώματά τους. Είναι επίσης σημαντικό να έχετε κατά νου ότι, ενώ πολλοί τύποι στρεσογόνων καταστάσεων μπορούν να αντιμετωπιστούν με κάποιους βασικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης, οι σοβαροί στρεσογόνοι παράγοντες —όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, το διαζύγιο ή ο εκφοβισμός στο σχολείο— μπορεί να απαιτούν πρόσθετη υποστήριξη από έναν σύμβουλο ή θεραπευτή.

Η ουσία είναι ότι δεν χρειάζεται να το κάνετε μόνοι σας: υπάρχει βοήθεια για εσάς και το παιδί σας.